Vì sao cần sử dụng hóa chất xử lý nước trong nuôi trồng thủy sản?

Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, chất lượng nước luôn là yếu tố then chốt quyết định sức khỏe tôm cá, tốc độ tăng trưởng và hiệu quả kinh tế của cả vụ nuôi. Tuy nhiên, việc kiểm soát các chỉ tiêu môi trường như pH, kiềm, oxy hòa tan, khí độc, tảo độc hay vi khuẩn gây bệnh luôn là thách thức lớn đối với người nuôi.

Đặc biệt trong giai đoạn giao mùa, mưa nhiều hoặc ao nuôi mật độ cao. Khi đó, việc sử dụng hóa chất xử lý nước một cách hợp lý và đúng kỹ thuật sẽ là giải pháp hiệu quả giúp ổn định môi trường, phòng ngừa dịch bệnh và nâng cao năng suất.

Bài viết này sẽ cung cấp góc nhìn toàn diện, chuyên sâu và có hệ thống về các hóa chất xử lý nước thủy sản, phân nhóm theo công dụng, nguyên lý hoạt động và cách ứng dụng thực tế – hướng đến người nuôi, kỹ sư thủy sản và các trại giống đang tìm kiếm giải pháp hiệu quả, an toàn và phù hợp với đặc thù môi trường Việt Nam.

Các hóa chất diệt khuẩn, sát trùng, khử trùng và ngừa bệnh thường dùng là gì?

Trong nuôi trồng thủy sản, chủ động phòng chống dịch bệnh bằng cách duy trì nguồn nước sạch khuẩn, ngăn ngừa mầm bệnh và bệnh nấm, vi khuẩn là yếu tố then chốt.

Đây là nhóm hóa chất thủy sản thiết yếu, đóng vai trò phòng ngừa và kiểm soát mầm bệnh gây hại như vi khuẩn, nấm, ngoại ký sinh và virus. Các sản phẩm tiêu biểu trong nhóm này gồm:

Glutaraldehyde 50% (Ucarcide) có hiệu quả ra sao trong diệt khuẩn và nấm?

Là dạng hóa chất diệt khuẩn mạnh, tác động nhanh lên vi khuẩn gram âm, gram dương, nấm và tảo lam. Được sử dụng phổ biến trong xử lý đáy, nước trước và sau khi thả giống. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc Glutaraldehyde có độc không? Câu trả lời là: với liều lượng hợp lý và tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng, đây là hoá chất được ứng dụng rộng rãi và đảm bảo an toàn. Thường dùng kết hợp với quạt nước để phân bố đều, tránh tạo điểm nóng hóa chất.

Bronopol là gì? Tác dụng và ưu điểm khi sử dụng Bronopol 99% trong thủy sản

• Là hoạt chất thay thế an toàn cho malachite green, giúp trị nấm, diệt khuẩn và diệt ký sinh trùng bên ngoài.
• Đặc biệt hiệu quả trong điều trị bệnh nấm thủy mi, bệnh đốm trắng, bệnh thối mang ở cá, ngoại ký sinh như trùng bánh xe, trùng loa kèn.
• Là sản phẩm có độ an toàn cao, ít gây độc tính cho thủy sinh vật nếu dùng đúng liều.

PVP IODINE Iodine nguyên liệu – Diệt khuẩn nhanh, không tồn lưu

• Là dạng iodine sát trùng phổ rộng, tác động nhanh, ít gây tồn lưu.
• Dùng định kỳ để ngừa bệnh, xử lý môi trường ao nuôi trước thả giống hoặc khi có dấu hiệu bệnh.

BKC 80% Diệt khuẩn nước ao nuôi hiệu quả

• Là chất diệt khuẩn mạnh, thường dùng để xử lý nước và diệt khuẩn định kỳ.
• Cần lưu ý: khi sử dụng BKC nên khử chlorin tồn lưu nếu trước đó đã xử lý bằng chlorin.

TCCA – Chlorine – KMPS các hoạt chất thay thế khác có vai trò gì trong sát trùng nguồn nước?

• TCCA dạng bột hoặc viên 2G có tác dụng diệt khuẩn, xử lý nước ao.
• Chlorine: Dùng trong khử trùng nguồn nước, sát trùng trước khi thả giống.
• KMPS (Potassium peroxymonosulfate): Có màu trắng hoặc hồng, dùng để sát trùng nguồn nước, thường trong các giai đoạn nhạy cảm (thay nước, mưa lớn, sau xử lý bệnh).

Lưu ý: Sau khi xử lý bằng các chất diệt khuẩn mạnh, nên dùng Sodium Thiosulphate để trung hòa tồn dư nhằm bảo vệ thủy sinh vật.

Tất cả các loại trên đều đóng vai trò cốt lõi trong việc sát trùng nguồn nước, hỗ trợ nuôi trồng thủy sản vào mùa mệnh, chống rét vụ đông xuân và đối phó hiệu quả với bệnh đóng rong nhớt trên tôm, bệnh ngoại ký sinh, bệnh nấm, vi bào tử trùng.

Làm sao để tăng oxy hòa tan và xử lý khí độc trong ao nuôi?

Oxy hòa tan trong nước

Thiếu oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu khiến tôm cá nổi đầu, giảm ăn, chậm lớn hoặc chết đột ngột vào sáng sớm. Các sản phẩm trong nhóm này giúp cải thiện chất lượng nước, duy trì lượng oxy ổn định:

Khi nào cần sử dụng Sodium Percarbonate (Oxy bột – Oxy viên)?

• Là dạng oxy khô, giải phóng oxy hòa tan trong nước khi tiếp xúc.
• Dùng khi trời âm u, mưa dầm, tảo bùng phát hoặc tôm cá nổi đầu.

Thiếu oxy – nguyên nhân và cách cấp cứu tôm cá nổi đầu bằng hóa chất

• Có thể sử dụng trong cấp cứu tôm cá nổi đầu, kết hợp sục khí để tăng hiệu quả.
• Là lựa chọn cần có trong giai đoạn chuyển mùa, mưa kéo dài hoặc khi xảy ra hiện tượng tôm nổi đầu lúc sáng sớm.

Ngoài ra, việc giảm khí độc trong ao như NH₃, NO₂ bằng cách thay nước, tăng sục khí, hoặc dùng vi sinh kết hợp sẽ giúp tăng hiệu quả xử lý oxy.

Làm thế nào để khử chlorin, giảm kim loại nặng và trung hòa độc tố?

Sau xử lý nước bằng TCCA hoặc Chlorine, trong ao có thể còn tồn lưu chlorin, gây sốc tôm cá. Các chất trung hòa chlorin, giảm kim loại, khử phèn là cần thiết:

Vai trò của Sodium Thiosulphate trong khử chlorin sau khử trùng

• Dùng để khử các tồn lưu hóa chất như chlorin, thuốc tím sau xử lý mầm bệnh.
• Cần thiết khi sử dụng hóa chất mạnh trước thả giống.

Vì sao cần dùng Acid Citric để cân bằng pH trong ao nuôi?

• Là chất điều chỉnh độ pH, giảm pH trong ao nuôi tôm một cách an toàn.
• Dùng khi pH vượt ngưỡng, đặc biệt sau mưa lớn hoặc tảo chết hàng loạt.

EDTA và các dẫn xuất vi lượng (Mn, Fe, Cu, Zn…)  – Giải pháp xử lý phèn, kim loại trong nước

• Có khả năng khử phèn, kết tủa kim loại nặng, cải thiện chất lượng nước.
• Giúp tăng hấp thu dưỡng chất, hạn chế tác động độc tố kim loại đến sức khỏe tôm cá.

Việc khử phèn bằng EDTA rất quan trọng ở các vùng nước ngầm nhiễm sắt, phèn lưu huỳnh.

Làm sao để tăng kiềm và ổn định môi trường nước ao nuôi?

Kiểm soát độ pH trong nước nuôi trồng thủy sản mùa hè

Kiềm đóng vai trò đệm pH, hỗ trợ quá trình lột xác của tôm, cân bằng ion và thúc đẩy vi sinh có lợi phát triển:

Nên chọn Soda lạnh hay Soda nóng để xử lý kiềm?

• Là hai dạng natri hydrocarbonat giúp tăng kiềm ổn định, duy trì độ kiềm từ 80–150 mg/L.

Sodium Bicarbonate có tác dụng gì trong cân bằng môi trường thủy sản?

• Sodium Bicarbonate dùng trong thủy sản khi pH biến động, tôm yếu do lột xác không hoàn chỉnh.
• Dùng Soda nóng để tăng kiềm nhanh trong trường hợp mưa lớn, pH giảm đột ngột.

Kiểm soát độ pH và kiềm là yếu tố sống còn giúp tôm lột xác đồng loạt, tránh sốc môi trường.

Giải pháp nào cắt tảo độc và làm sạch nước ao an toàn?

Phương án diệt trừ tảo lam, tảo độc trong ao nuôi thủy sản

Đồng sunfat (CuSO4) có hiệu quả ra sao trong xử lý tảo bùng phát?

Khi tảo phát triển quá mức hoặc xuất hiện tảo lam, tảo độc, sẽ làm giảm oxy, tăng khí độc và gây bệnh ngoại ký sinh, bệnh đỏ thân trên tôm.

• Là lựa chọn cắt tảo bằng enzyme, kiểm soát mật độ các loại tảo độc hại.
• Sử dụng đúng liều để tránh ảnh hưởng vi sinh vật có lợi.

Sau xử lý tảo, nên thay nước một phần hoặc dùng chất keo tụ để làm sạch nhanh, giảm nguy cơ chất thải hữu cơ tồn lưu.

Các loại tảo độc và dấu hiệu cần can thiệp trong ao nuôi

Tảo độc trong ao nuôi thủy sản thường thuộc nhóm tảo lam (Cyanobacteria), tảo mắt (Euglena) hoặc tảo silic (diatoms) phát triển quá mức. Những loại tảo này khi tàn lụi sẽ làm suy giảm oxy hòa tan, sinh ra khí độc NH₃, H₂S, và tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh bùng phát.

Dấu hiệu cần xử lý tảo ngay gồm:

• Nước ao có màu xanh đậm, xanh rêu hoặc đỏ nâu bất thường
• Tôm cá bơi lờ đờ, nổi đầu vào sáng sớm
• Độ trong thấp dưới 20 cm, có mùi tanh hoặc hôi
• Biến động lớn về pH, oxy trong ngày

Khi phát hiện các dấu hiệu này, người nuôi cần cắt tảo bằng Copper Sulphate (Phèn xanh) hoặc enzyme xử lý tảo kết hợp tăng cường oxy, sử dụng vi sinh phân hủy tảo chết để ổn định lại môi trường nước.

Làm sao để keo tụ, lắng tụ và làm trong nước nhanh chóng?

Sau mưa hoặc khi môi trường ao xuất hiện chất thải hữu cơ, xác tảo, phù sa lơ lửng, sử dụng các chất keo tụ sẽ giúp nước trong, đáy sạch hơn.

PAC, Accofloc A115 và Poly Anion – Cách sử dụng sau mưa, đục nước

• Có khả năng kéo lắng nhanh, kết tụ chất rắn lơ lửng.
• Thường dùng sau các xử lý tảo, hoặc khi đáy ao nhiều phù sa.
• Giúp chuẩn bị ao nuôi trước khi thả giống, ổn định chất lượng nước đầu vụ.

Ứng dụng hóa chất lắng tụ trong xử lý chất thải hữu cơ và tảo chết

Hóa chất trợ lắng giúp giảm chi phí thay nước, duy trì nền đáy ổn định, hạn chế phát sinh khí độc trong ao.

Cách lựa chọn và sử dụng hóa chất xử lý nước tối ưu cho từng giai đoạn nuôi

Việc sử dụng hóa chất xử lý nước thủy sản không chỉ là biện pháp tình thế mà cần được đưa vào quy trình quản lý môi trường một cách khoa học. Mỗi nhóm hóa chất đều có vai trò riêng trong việc duy trì ổn định chất lượng nước, ngăn ngừa dịch bệnh và tăng hiệu quả nuôi.

Để đạt được hiệu quả tối ưu, người nuôi nên:

• Theo dõi thường xuyên các chỉ tiêu môi trường (pH, kiềm, oxy hòa tan, khí độc) định kỳ.

• Sử dụng hóa chất đúng liều lượng, đúng thời điểm.
• Kết hợp hóa chất với Yucca, vi sinh, enzyme, các sản phẩm dinh dưỡng bổ sung để tăng cường miễn dịch và sức khỏe vật nuôi.

Xem thêm: Danh sách sản phẩm xử lý nước tại Ngọc Gia Phát