Dinh dưỡng bổ sung cho thủy sản là gì? Lợi ích và cách sử dụng

Trong bối cảnh thủy sản chịu nhiều áp lực từ biến đổi khí hậu, dịch bệnh và tiêu chuẩn xuất khẩu ngày càng khắt khe, dinh dưỡng trở thành yếu tố cốt lõi quyết định đến hiệu quả nuôi trồng, tỷ lệ sống và chất lượng sản phẩm.

Dinh dưỡng hiện đại không chỉ là cung cấp thức ăn, mà là hệ thống quản lý hấp thu – chuyển hóa – cân bằng sinh lý, được xây dựng từ các nhóm hoạt chất: acid hữu cơ, enzyme, men tiêu hóa, vitamin – khoáng, probiotic và các giải pháp tăng miễn dịch, bổ gan, phòng bệnh tự nhiên.

Bài viết này dành cho người nuôi, kỹ sư và trại giống – nhằm giúp bạn hiểu rõ vai trò của dinh dưỡng, cách lựa chọn và ứng dụng các sản phẩm bổ sung phù hợp để phòng ngừa hiệu quả các bệnh như phân trắng, hoại tử gan, đốm trắng, ký sinh trùng, hướng tới mô hình nuôi thủy sản bền vững, hạn chế kháng sinh.

Vai trò dinh dưỡng và thức ăn thủy sản

Nuôi trồng thủy sản hiện đại không chỉ dừng ở việc “cho ăn” mà đòi hỏi một thuật toán dinh dưỡng toàn diện – tức là ăn đúng – tiêu hóa tốt – hấp thu cao – lớn nhanh – ít bệnh. Dưới đây là những lý do cụ thể:

Cách cải thiện FCR trong nuôi tôm, cá bằng dinh dưỡng

• Dinh dưỡng cân đối giúp tăng cường hấp thu protein, lipid, carbohydrate.

• Hỗ trợ quá trình lột xác (ở tôm), thúc đẩy phát triển mô cơ – xương – vỏ chắc khỏe.
• Đồng thời giảm FCR từ 1,6 xuống 1,3–1,4 nhờ acid, enzyme, khoáng, vitamin hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

Tăng cường miễn dịch cho tôm cá từ đầu vụ nuôi

• Gần 60% thiệt hại trong 2 tháng đầu vụ đều liên quan đến rối loạn tiêu hóa và gan yếu (Cà Mau, Sóc Trăng, Long An).
• Thiếu hụt acid amin, khoáng, vi sinh… khiến vật nuôi dễ mắc bệnh phân trắng, gan tụy teo, đốm trắng, EHP, EMS.
• Dinh dưỡng chuyên sâu là chìa khóa để giảm thiểu vi khuẩn Vibrio, virus, ký sinh trùng, bảo vệ đường ruột và gan – tụy.

Giảm phụ thuộc kháng sinh trong ao nuôi

• Giảm sử dụng kháng sinh và hóa chất xử lý – đảm bảo an toàn thực phẩm.
• Thịt cá săn chắc, độ ngọt tự nhiên, truy xuất nguồn gốc dễ dàng – phù hợp tiêu chuẩn VietGAP, ASC, BAP.

🔗 Tham khảo: Nuôi tôm công nghiệp

Tác dụng Acid hữu cơ trong nuôi thủy sản – Cải thiện hệ tiêu hóa & phòng bệnh đường ruột

Acid hữu cơ là gì? Acid hữu cơ là một trong những giải pháp dinh dưỡng hiện đại, giúp cải thiện hiệu quả sử dụng thức ăn, hỗ trợ đường ruột khỏe mạnh và tăng khả năng kháng bệnh tự nhiên cho tôm, cá. Việc sử dụng acid hữu cơ ngày càng phổ biến tại các trang trại nuôi thâm canh và bán thâm canh, đặc biệt trong bối cảnh ngành thủy sản đang dần loại bỏ kháng sinh khỏi khẩu phần ăn.

Acid hữu cơ có vai trò quan trọng trong việc:

• Hạ pH đường tiêu hóa, tạo môi trường bất lợi cho vi khuẩn gây hại
• Hỗ trợ phân giải thức ăn, cải thiện hấp thu dưỡng chất
• Kích thích tiêu hóa, tăng sức ăn
• Tăng cường hàng rào bảo vệ niêm mạc ruột

Việc bổ sung acid formic, propionic, butyric và các dẫn xuất vi bao giúp ổn định hệ vi sinh đường ruột, giảm hiện tượng phân trắng, tiêu chảy và hoại tử gan tụy ở tôm cá.

🔗 Tìm hiểu thêm: Ứng dụng acid hữu cơ trong nuôi tôm

Men tiêu hóa và enzyme giúp tăng hấp thu & bảo vệ gan tụy

Enzyme trong thủy sản là giải pháp giảm gánh nặng tiêu hóa, cải thiện FCR và sức ăn.

Khi nói đến dinh dưỡng thủy sản hiện đại, không thể bỏ qua vai trò của men vi sinh và enzyme tiêu hóa – những yếu tố then chốt trong việc cải thiện khả năng tiêu hóa, hấp thu và tăng trọng. Đặc biệt trong các hệ thống nuôi mật độ cao, vai trò này càng trở nên rõ rệt.

Men tiêu hóa (Digestive enzymes) giúp thủy sản phân giải tốt hơn các thành phần khó tiêu trong thức ăn công nghiệp như tinh bột, protein thực vật, lipid:

• Enzyme amylase – phân giải tinh bột
• Protease – phân giải đạm
• Lipase – phân giải chất béo

Kết hợp với probiotics (vi sinh có lợi) và prebiotics (chất nền cho vi sinh), sẽ:

• Tái lập hệ vi sinh đường ruột cân bằng
• Ức chế mầm bệnh nội sinh
• Hỗ trợ tổng hợp vitamin, enzyme nội sinh
• Tăng FCR rõ rệt trong 7–10 ngày sử dụng

🔗 Xem thêm: Chế phẩm sinh học và men vi sinh trong nuôi thủy sản

🔗 Bổ sung: Men tiêu hóa, Thức ăn thủy sản

Enzyme tiêu hóa giúp tôm cá lớn nhanh, giảm phân sống, tăng trọng tự nhiên

Trong mô hình nuôi thâm canh hiện nay, enzyme tiêu hóa đóng vai trò thiết yếu giúp tôm cá phân giải và hấp thu hiệu quả các dưỡng chất phức tạp trong thức ăn. Đặc biệt khi chất lượng nguyên liệu đầu vào không ổn định hoặc vật nuôi chịu tác động từ môi trường (thay nước, khí độc, giao mùa), việc bổ sung enzyme ngoại sinh giúp giảm tải cho gan tụy, ổn định tiêu hóa và cải thiện FCR đáng kể.

Một số enzyme thường dùng trong thủy sản gồm:

• Protease: phân giải đạm động – thực vật
• Amylase: hỗ trợ tiêu hóa tinh bột, phù hợp với khẩu phần giàu bột mì, bắp
• Lipase: tiêu hóa dầu mỡ, đặc biệt cần trong giai đoạn tăng trưởng mạnh
• Cellulase, Xylanase: phân giải xơ thực vật, hỗ trợ khẩu phần có tỷ lệ nguyên liệu thô cao

Việc bổ sung enzyme đúng giai đoạn không chỉ giúp tăng trọng ổn định, giảm phân sống mà còn cải thiện môi trường ao và hỗ trợ phòng các bệnh đường ruột. Enzyme nên được sử dụng định kỳ trong các giai đoạn nhạy cảm – như đầu vụ, sau stress môi trường hoặc khi thay đổi khẩu phần.

Tại Ngọc Gia Phát, giải pháp tiêu biểu là MackEnzymix, một công thức enzyme tổng hợp gồm protease, amylase, lipase, phytase và cellulase – phù hợp với khẩu phần đa thành phần. Ngoài ra, Nutri Peptide – một dòng đạm peptide đã thủy phân – được ứng dụng song song nhằm tăng tốc độ hấp thu và phục hồi sau stress, đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn tăng trọng hoặc sau điều trị bệnh.

Giải pháp bổ gan & giải độc cho tôm cá hiệu quả

Gan tụy là cơ quan trung tâm của quá trình tiêu hóa, chuyển hóa và giải độc ở tôm cá. Khi gan suy yếu, khả năng hấp thu dưỡng chất, tăng trưởng và miễn dịch đều suy giảm, tạo điều kiện cho các bệnh thường gặp như phân trắng, hoại tử gan tụy, phân đứt khúc, đỏ thân hoặc thối mang bùng phát – đặc biệt trong điều kiện môi trường biến động, khí độc tăng cao.

Cách nhận biết tôm cá bị suy gan tụy sớm

Một số biểu hiện thường gặp khi gan tụy bị tổn thương:

• Tôm cá giảm ăn, thân mềm, bơi yếu, chậm lớn
• Gan tụy nhạt màu, teo nhỏ hoặc có biểu hiện sưng viêm, hoại tử
• Đường ruột rỗng, phân đứt khúc, màu phân bất thường
• Xuất hiện các vệt đỏ thân, thối mang trong thời điểm chuyển mùa

Các dấu hiệu này thường xuất hiện đồng thời với môi trường ao nhiễm bẩn, pH dao động, khí độc NH₃/H₂S tăng hoặc khi thức ăn kém chất lượng kéo dài.

Bổ sung dinh dưỡng giúp phục hồi gan tụy tôm cá

Việc bổ sung các hợp chất hỗ trợ chức năng gan là giải pháp hiệu quả giúp giảm áp lực trao đổi chất, cải thiện chuyển hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể:

• Sorbitol: tăng dẫn mật, hỗ trợ đào thải độc tố, cải thiện chuyển hóa lipid
• Choline, Methionine, Betaine: bảo vệ và tái tạo tế bào gan, ổn định chức năng gan tụy
• Chiết xuất thảo dược (actiso, bồ công anh, xuyên tâm liên): kháng viêm, hỗ trợ gan khỏe tự nhiên
• Vitamin E, C, Selenium: tăng cường chống oxy hóa, bảo vệ gan khỏi stress nhiệt và độc tố

Các thành phần trên nên được phối hợp theo từng giai đoạn – đặc biệt trong mùa nóng hoặc khi ao có dấu hiệu stress, để chủ động phòng bệnh.

Sản phẩm bổ gan đặc trị cho từng giai đoạn nuôi tại Ngọc Gia Phát

👉 TRIMIN FORTE – Dạng bột, phù hợp sử dụng định kỳ hoặc giai đoạn gan tổn thương

• Chứa sorbitol, choline chloride, methionine
• Giúp tăng cường chức năng thải độc, phục hồi tế bào gan
• Được nhiều kỹ sư trại giống và nuôi thương phẩm sử dụng hiệu quả

🔗 Tham khảo hiệu quả thực tế: Phòng ngừa các bệnh gan bằng TRIMIN FORTE

👉 Herbaliv Forte – Dạng nước, hấp thu nhanh trong các giai đoạn cấp tính

• Chiếtactiso, bồ công anh, xuyên tâm liên
• Hỗ trợ chống v xuất từ iêm gan, thúc đẩy giải độc và ổn định chuyển hóa gan

👉 Sorbitol bột Roquette (Pháp) – Dạng nguyên liệu hỗ trợ cơ bản nhưng hiệu quả

• Tăng dẫn mật, cải thiện quá trình hấp thu lipid và hồi phục gan

🔗 Xem thêm hướng dẫn sử dụng: Giải độc gan tăng cường chức năng gan cho tôm cá

🔗 Hiểu rõ hơn về các nguy cơ gan tụy: Bệnh hoại tử gan tụy nguy hiểm thế nào?

Thiếu khoáng ở tôm cá: Dấu hiệu và cách bổ sung hiệu quả

16 nguyên tố khoáng đa lượng(Cu, Fe, Mn, Zn, Sn…) và 6 nguyên tố khoáng vi lượng(Ca, Mg, P, Na, K, Cl)

Tôm cá trong mô hình nuôi thâm canh thường gặp các vấn đề như mềm vỏ, cong thân, chậm lớn do thiếu khoáng vi lượng từ thức ăn và môi trường.

Các yếu tố làm gia tăng tình trạng thiếu khoáng gồm: nước ao nghèo khoáng, khẩu phần mất cân đối, lột xác đồng loạt hoặc stress môi trường.

Những khoáng chất thiết yếu như Ca, Mg, Fe, Zn, Mn, Cu, Se đóng vai trò quan trọng trong hình thành vỏ, miễn dịch, chống oxy hóa và tăng trưởng. Thiếu hụt sẽ làm giảm sức đề kháng và kéo dài chu kỳ nuôi.

Giải pháp hiệu quả gồm:

• Khoáng tạt ao (ví dụ CaCl₂, Calcium Formate, Đồng sulfat) giúp bổ sung khoáng qua mang, đặc biệt cần sau mưa, thay nước, hoặc giai đoạn lột xác.
• Khoáng bổ sung trong thức ăn, đặc biệt ở dạng chelate EDTA như EDTA CaNa₂, EDTA Zn, EDTA CuNa₂, giúp tăng hấp thu khoáng nội sinh, hỗ trợ phục hồi nhanh và phòng cong thân mãn tính.

👉 Xem thêm: Khoáng định kỳ – Cung cấp khoáng tạt

Vitamin và acid amin cho tôm cá: Vai trò và cách dùng hợp lý

Trong nuôi thủy sản thâm canh, vitamin và acid amin đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển hóa dinh dưỡng, phục hồi tổn thương và tăng cường miễn dịch. Khi thiếu hụt, tôm cá dễ bị yếu gan, giảm bắt mồi, chậm lớn và chết rải rác không rõ nguyên nhân.

• Vitamin C (Ascorbic Acid) giúp tăng đề kháng, chống stress
• Vitamin E, B-complex, A, D hỗ trợ chức năng gan, tiêu hóa, phát triển mô và thị lực
• Acid amin thiết yếu như Lysine, Methionine, Arginine, Threonine là nguyên liệu hình thành mô, enzyme và hormone, ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng và FCR

Bổ sung Vitamin tổng hợp đúng cách sẽ giúp ổn định – tăng hiệu quả nuôi – giảm rủi ro bệnh lý.

Tăng sức đề kháng thủy sản, tăng cường miễn dịch – Giải pháp thay thế kháng sinh

Trong mô hình phòng bệnh tổng hợp, việc sử dụng sản phẩm tăng miễn dịch như BetaGlucan, MOS, thảo dược thiên nhiên là xu hướng chủ đạo thay thế kháng sinh.

Trong xu hướng nuôi thủy sản an toàn sinh học, việc thay thế kháng sinh bằng các chất tăng cường miễn dịch như Beta Glucan, MOS và thảo dược tự nhiên đang ngày càng được ưu tiên nhằm nâng cao sức khỏe vật nuôi, giảm tỷ lệ hao và ổn định chu kỳ nuôi.

Beta Glucan, một polysaccharide chiết xuất từ nấm men, có khả năng kích hoạt đại thực bào, tăng sản xuất cytokine và thúc đẩy miễn dịch không đặc hiệu mà không gây rối loạn sinh lý. Kết hợp cùng MOS (mannan-oligosaccharide) giúp ổn định hệ vi sinh đường ruột, tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng.

Tại Ngọc Gia Phát, các dòng sản phẩm IMMUNOWALL và Biolex MB40 chứa hàm lượng Beta Glucan – MOS cao, được nhập khẩu chính hãng từ châu Âu, là lựa chọn phổ biến trong phòng bệnh tự nhiên.

Ngoài ra, thảo dược tự nhiên như tỏi, xuyên tâm liên, neem, gừng… có đặc tính kháng khuẩn phổ rộng, chống oxy hóa, giúp bảo vệ gan tụy và niêm mạc ruột mà không gây mất cân bằng vi sinh bản địa. Trong đó, bột tỏi nguyên liệu đang được nhiều trại giống sử dụng để thay thế kháng sinh trong các giai đoạn nhạy cảm.

Việc bổ sung đúng nhóm tăng miễn dịch sẽ hỗ trợ tăng sức đề kháng nội sinh, ổn định hệ tiêu hóa, giảm phụ thuộc kháng sinh và hướng đến mô hình nuôi thủy sản bền vững.

🔗 Tìm hiểu thêm: Tăng sức đề kháng cho vật nuôi trong mùa lạnh

Phòng ngừa bệnh thường gặp qua chế độ dinh dưỡng hiệu quả

Trong thực tế nuôi trồng, phần lớn các bệnh thường gặp như phân trắng, hoại tử gan, ký sinh trùng, mềm vỏ… đều có liên quan đến tình trạng thiếu hụt hoặc mất cân đối dinh dưỡng. Vì vậy, thay vì chỉ xử lý khi phát bệnh, việc can thiệp bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý ngay từ đầu giúp giảm tỷ lệ bệnh rõ rệt, tăng khả năng hồi phục và tiết kiệm chi phí điều trị.

Cách xử lý tôm bệnh phân trắng bằng dinh dưỡng

Nguyên nhân phổ biến:

• Rối loạn vi sinh vật đường ruột do thay đổi thức ăn đột ngột, stress, độ mặn giảm
• Thiếu enzyme tiêu hóa, acid hữu cơ hỗ trợ pH ruột
• Độc tố vi nấm hoặc tích lũy từ thức ăn dư thừa

Giải pháp dinh dưỡng:

• Bổ sung enzyme ngoại sinh như protease, amylase để tăng hấp thu
• Duy trì vi sinh tiêu hóa đường ruột để tái lập hệ vi sinh có lợi
• Kết hợp acid hữu cơ để ổn định môi trường tiêu hóa, ức chế vi khuẩn gây hại

🔗 Bài liên quan: Triệu chứng và xử lý bệnh phân trắng

Phục hồi gan tụy và phòng bệnh gan bằng sản phẩm dinh dưỡng

Nguyên nhân chính:

• Chất lượng thức ăn kém, độc tố tích lũy trong gan
• Thiếu choline, vitamin E, sorbitol, các acid amin chuyển hóa

Giải pháp dinh dưỡng:

• Bổ sung sản phẩm bổ gan – giải độc dạng bột và nước để hỗ trợ tế bào gan
• Tăng cường thảo dược tự nhiên bảo vệ mô gan, ổn định chức năng thải độc

🔗 Tham khảo thêm: Biện pháp giải độc gan cho tôm

Khắc phục tình trạng tôm mềm vỏ, cong thân bằng khoáng & vitamin

Tôm chậm lớn, màu sắc kém

Nguyên nhân:

• Thiếu canxi, magie, kẽm, vitamin D3
• Môi trường nước nghèo khoáng sau mưa hoặc thay nước

Giải pháp dinh dưỡng:

• Bổ sung khoáng dạng chelate (EDTA) để tăng khả năng hấp thu
• Sử dụng vitamin tổng hợp hỗ trợ quá trình tạo vỏ – tăng cường cấu trúc mô

Kiểm soát EHP trong ao nuôi bằng sản phẩm sinh học

Nguyên nhân:

• Mầm bệnh tồn tại trong nước và thức ăn, dễ phát triển khi đường ruột yếu, môi trường xấu
• Sức đề kháng giảm khiến vật nuôi dễ cảm nhiễm EHP

Giải pháp dinh dưỡng:

• Tăng cường enzyme và probiotics để cải thiện sức khỏe đường ruột
• Sử dụng Beta-glucan + MOS để kích hoạt miễn dịch nội sinh

🔗 Tham khảo thêm: Vi bào tử trùng EHP gây bệnh cho tôm

Việc phòng bệnh bằng dinh dưỡng là phương pháp an toàn, hiệu quả và kinh tế trong nuôi trồng hiện đại. Bằng cách bổ sung đúng enzyme, vi sinh, acid hữu cơ, vitamin – khoáng, sản phẩm bổ gan – người nuôi có thể:

• Hạn chế bệnh phát sinh ngay từ đầu vụ
• Rút ngắn thời gian điều trị khi có biểu hiện bệnh nhẹ
• Tăng sức đề kháng nội sinh, đảm bảo tỷ lệ sống cao hơn

Phòng bệnh hơn chữa bệnh – và dinh dưỡng chính là “tuyến phòng thủ” đầu tiên bạn nên đầu tư.

Chiến lược dinh dưỡng dài hạn cho trại nuôi thủy sản thành công

Dinh dưỡng trong thủy sản hiện nay không chỉ là giải pháp tăng trưởng, mà còn là trụ cột phòng bệnh – tối ưu hiệu quả nuôi. Việc sử dụng đúng sản phẩm dinh dưỡng bổ sung giúp:

• Tăng tỷ lệ sống, rút ngắn thời gian nuôi, cải thiện FCR
• Hạn chế rủi ro phát sinh dịch bệnh, giảm chi phí thuốc hóa chất
• Nâng cao chất lượng tôm cá thương phẩm, tăng cơ hội xuất khẩu

Các trại giống, mô hình nuôi công nghiệp hiện đại đã áp dụng thành công quy trình bổ sung:

• Acid hữu cơ + enzyme + men tiêu hóa trong giai đoạn đầu vụ
• Vitamin – khoáng – chất tăng miễn dịch ở giữa vụ
• Bổ gan – thải độc – chống stress trong giai đoạn nước biến động, cuối vụ

Đừng để mất tiền vì khẩu phần không cân đối – hãy bắt đầu từ dinh dưỡng.

Tìm hiểu thêm về các sản phẩm dinh dưỡng thiết yếu trong nuôi trồng thủy sản

Dinh dưỡng bổ sung – Nền tảng tăng trưởng hiệu quả trong nuôi trồng thủy sản