Việc lạm dụng hóa chất kháng sinh trong nuôi tôm thâm canh hiện nay đang phá hủy cân bằng sinh thái và gây ảnh hưởng xấu đến môi trường. Đó cũng là nguyên nhân dẫn đến chất lượng sản phẩm tôm cá bị ảnh hưởng. Sự tồn tại của hóa chất, kháng sinh cấm trong sản phẩm tôm tạo ra rào cản cho việc xuất khẩu tôm của Việt Nam ra thị trường thế giới. Do đó, trong nuôi tôm, cần phải áp dụng công nghệ sinh học mà không sử dụng kháng sinh hoặc hóa chất ở tất cả các giai đoạn của quá trình nuôi.
Bài viết này sẽ tập trung vào việc sử dụng chế phẩm sinh học Probiotic – một phương pháp hiệu quả giúp cải thiện môi trường nuôi trồng, tăng cường sức khỏe và khả năng kháng bệnh cho tôm, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Tìm hiểu thêm về: Chế phẩm sinh học trong xử lý nước
Chế phẩm sinh học Probiotic trong nuôi trồng thủy sản
Định nghĩa và cơ chế hoạt động của Probiotic
Probiotic là những vi sinh vật có lợi được bổ sung vào môi trường nuôi trồng thủy sản nhằm cải thiện chất lượng nước, tăng cường sức khỏe và khả năng kháng bệnh cho vật nuôi. Probiotic hoạt động theo cơ chế sau:
- Cạnh tranh với vi khuẩn có hại để dành không gian sống và chất dinh dưỡng
- Sản xuất các hợp chất kháng khuẩn
- Kích thích hệ miễn dịch
- Cải thiện khả năng tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng cao
Việc sử dụng Probiotic giúp tạo ra một hệ sinh thái cân bằng trong ao nuôi, từ đó giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Lợi ích của việc sử dụng Probiotic so với phương pháp truyền thống
So với phương pháp nuôi trồng truyền thống sử dụng kháng sinh và hóa chất, việc ứng dụng Probiotic mang lại nhiều lợi ích vượt trội:
- An toàn và thân thiện với môi trường: Probiotic không để lại dư lượng độc hại trong sản phẩm và môi trường
- Hiệu quả bền vững: Giúp cân bằng hệ sinh thái ao nuôi
- Nâng cao chất lượng sản phẩm: Tôm nuôi bằng Probiotic có chất lượng tốt hơn, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe
- Tiết kiệm chi phí: Hạn chế việc sử dụng thuốc và hóa chất trong quá trình nuôi
Các loại chế phẩm Probiotic phổ biến trong nuôi tôm
Trên thị trường hiện nay có nhiều chế phẩm Probiotic được sử dụng rộng rãi trong nuôi tôm, trong đó phổ biến nhất là:
- Bacillus sp.: Nhóm vi khuẩn có khả năng phân hủy chất hữu cơ mạnh (Vi sinh viên PRO–B TABLETS, Vi Sinh Bột PRO-B POWDER, MICROCAT AL, AQUA-PRO, Men Tiêu Hóa ROSSZYME PLUS)
- Lactobacillus sp.: Tạo môi trường acid, ức chế vi khuẩn gây bệnh (Bổ Gan TRIMIN FORTE, Men Tiêu Hóa ROSSZYME PLUS)
- Saccharomyces cerevisiae: Nấm men giúp cải thiện tiêu hóa và tăng cường miễn dịch (Men Tiêu Hóa ROSSZYME PLUS)
Mỗi loại chế phẩm có những đặc tính riêng, phù hợp với từng giai đoạn và điều kiện nuôi cụ thể.
Tác động của chế phẩm Probiotic đến môi trường nuôi và sức khỏe tôm
Cải thiện chất lượng đáy ao
Chế phẩm Probiotic đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng môi trường nuôi:
- Phân hủy chất hữu cơ: Vi sinh vật có lợi trong Probiotic giúp phân hủy thức ăn dư thừa, xác tảo chết và các chất cặn bã, giảm tích tụ chất độc hại ở đáy ao.
- Chuyển hóa các chất độc: Probiotic chuyển hóa các chất độc như NH3, NO2 thành các dạng ít độc hơn như NO3, NH4+, giúp ổn định môi trường nước.
- Tạo cân bằng sinh học: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, tảo độc, tạo ra một hệ sinh thái cân bằng và ổn định.
Tăng cường hệ miễn dịch và khả năng kháng bệnh của tôm
Probiotic tác động đến môi trường nuôi và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của tôm:
- Kích thích hệ miễn dịch: Các vi sinh vật có lợi thúc đẩy sự phát triển của tế bào miễn dịch, từ đó nâng cao khả năng các tế bào miễn dịch, tăng cường sức đề kháng cho tôm.
- Ức chế vi khuẩn gây bệnh: Probiotic cạnh tranh với vi khuẩn có hại trong đường ruột tôm, giảm nguy cơ mắc các bệnh đường ruột.
- Sản xuất các chất kháng khuẩn: Một số loại Probiotic có khả năng tiết ra các chất kháng khuẩn tự nhiên, bảo vệ tôm khỏi các tác nhân gây bệnh.
Nhờ đó, tôm nuôi bằng Probiotic có sức đề kháng tốt hơn, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ chết.
Tăng cường tỷ lệ sống, năng suất nuôi tôm
Việc sử dụng chế phẩm Probiotic mang lại nhiều lợi ích về mặt kinh tế cho người nuôi:
Tăng tỷ lệ sống: Sự cải thiện môi trường nuôi và nâng cao sức khỏe của tôm đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể tỷ lệ sống của tôm
- Cải thiện tốc độ tăng trưởng: Probiotic giúp tôm tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn, từ đó tăng tốc độ sinh trưởng.
- Nâng cao chất lượng tôm: Tôm nuôi bằng probiotic có chất lượng thịt tốt hơn, màu sắc đẹp hơn, đáp ứng yêu cầu của thị trường.
Kết quả là năng suất và hiệu quả kinh tế của mô hình nuôi tôm sử dụng Probiotic được cải thiện rõ rệt so với phương pháp truyền thống.
Các giai đoạn áp dụng chế phẩm Probiotic
Giai đoạn chuẩn bị ao nuôi
Việc sử dụng Probiotic cần được bắt đầu ngay từ giai đoạn chuẩn bị ao nuôi để tạo môi trường thuận lợi cho tôm phát triển:
- Xử lý đáy ao: Sau khi tháo cạn nước, phơi nắng.
- Cải tạo nền đáy ao: tháo cạn nước, vét bùn, bừa lật và phơi nắng để chất bẩn phân hủy hoàn toàn. Sau đó, bón vôi để ổn định pH, rồi lấy nước vào ao để diệt tạp, diệt khuẩn và tạo màu nước.
- Bổ sung Probiotic: Sử dụng chế phẩm Probiotic theo hướng dẫn của nhà sản xuất để tạo môi trường có lợi trước khi thả giống.
Giai đoạn này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nền tảng cho một vụ nuôi thành công.
Giai đoạn nuôi chính
Trong quá trình nuôi, việc sử dụng Probiotic cần được thực hiện định kỳ và liên tục:
- Xử lý nước: Bổ sung Probiotic vào ao nuôi theo định kỳ, duy trì mật độ vi sinh vật có lợi, ổn định chất lượng nước.
- Bổ sung vào thức ăn: Trộn Probiotic vào thức ăn để cải thiện hệ vi sinh đường ruột của tôm, tăng cường tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.
- Xử lý khẩn cấp: Khi có dấu hiệu bất thường về môi trường hoặc sức khỏe tôm, cần bổ sung Probiotic với liều lượng cao hơn để khắc phục tình trạng.
Việc sử dụng Probiotic đúng cách trong giai đoạn này giúp duy trì môi trường nuôi ổn định và nâng cao sức khỏe của tôm.
Giai đoạn sau thu hoạch
Sau khi thu hoạch, việc sử dụng Probiotic vẫn cần được tiếp tục:
- Xử lý nước thải: Sử dụng chế phẩm vi sinh để xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường, giảm thiểu ô nhiễm.
- Xử lý bùn đáy: Bổ sung Probiotic để phân hủy chất hữu cơ tồn dư, chuẩn bị cho vụ nuôi tiếp theo.
Giai đoạn này giúp bảo vệ môi trường và chuẩn bị tốt cho vụ nuôi kế tiếp.
Tương tác với các yếu tố môi trường và hóa chất
Khi sử dụng Probiotic, cần lưu ý:
- Không dùng chung với kháng sinh: Kháng sinh sẽ tiêu diệt cả vi sinh vật có lợi trong Probiotic.
- Hạn chế sử dụng cùng hóa chất khử trùng: Chất khử trùng làm giảm hiệu quả của Probiotic.
- Chú ý đến các yếu tố môi trường: Nhiệt độ, pH, độ mặn của nước ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật Probiotic.
Hiểu rõ về các tương tác này sẽ giúp người nuôi sử dụng Probiotic hiệu quả hơn, tránh lãng phí và đạt được kết quả tốt
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của Probiotic
Khi áp dụng chế phẩm probiotic trong nuôi tôm, có nhiều yếu tố cần cân nhắc để đảm bảo hiệu quả tối ưu nhất cho tôm nuôi.
- Chất lượng nước: Nước là yếu tố sống còn trong nuôi trồng thủy sản. Chất lượng nước không tốt sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và sức khỏe của tôm. Nên chú ý đến các chỉ tiêu như pH, độ đục, độ mặn và hàm lượng oxy hòa tan trước khi bổ sung Probiotic.
- Thời tiết: Các điều kiện thời tiết như nhiệt độ, độ ẩm cũng có thể tác động đến hoạt động của vi sinh vật trong Probiotic. Việc theo dõi thời tiết và điều chỉnh quá trình sử dụng Probiotic cho phù hợp có thể giúp nâng cao hiệu quả.
- Thức ăn: Probiotic sẽ không thể đạt được hiệu quả mong muốn nếu không cung cấp chế độ dinh dưỡng đầy đủ cho tôm. Do đó, cần lựa chọn và phối trộn thức ăn sao cho hợp lý.
Ngày này, việc ứng dụng chế phẩm Probiotic đem lại nhiều lợi ích cho người nuôi, đang trở thành xu hướng ngày càng phổ biến. Từ việc cải thiện tỷ lệ sống, tăng cường tốc độ tăng trưởng đến nâng cao chất lượng sản phẩm, Probiotic đã chứng minh được vai trò quan trọng trong mô hình nuôi tôm hiện đại
